Top 200, Simon Marginson, và 2060!

Slide so sánh VN với các nước trong khu vực, trong bài trình bày của GS Marginson. Nhìn vào đây thì thấy ĐH VN chỉ nên benchmark với Indo trước đã, mà Indo hiện nay cũng có mấy trường trong top 500 của QS rồi đó. Còn VN thì vẫn mờ mịt chân mây?
----------------
Cái tựa của entry này hẳn sẽ làm cho nhiều người thắc mắc, tôi nghĩ thế.

Số là tôi đang đọc, tìm hiểu và viết về benchmarking và ranking trong giáo dục đại học. Và đang định viết một bài so sánh các kết quả xếp hạng đại học thế giới năm 2010, vì đây là năm đầu tiên mà QS và THE tách ra làm 2 hệ thống khác nhau, nên hiện nay có đến 3 bảng xếp hạng quốc tế với các kết quả không giống nhau: ARWU (của SJTU mà ta quen dịch là ĐHP Giao thông Thượng Hải); QS (vốn trước đây là THES, sau đổi thành THE-QS), và THE, hệ thống mới với cách xếp hạng mới được cho là đã cải thiện đáng kể so với hệ thống của THE-QS mà hiện nay QS vẫn tiếp tục sử dụng.

Cả 3 bảng xếp hạng đều đã công bố kết quả năm 2010, trong đó "giựt gân" là QS đưa ra kết quả Cambridge lần đầu tiên vượt qua Harvard ở vị trí đứng đầu thế giới, và gần đây nhất là THE đưa Harvard trở lại vị trí đầu còn Cambridge lui trở về vị trí thường thấy ở các bảng xếp hạng trước nay, dưới Harvard.

Tóm lại, "top 200" trong cái tựa của entry này là nói về các danh sách xếp hạng đó, trong đó danh sách của THE mới công bố gần đây nhất là một danh sách top 200 (QS công bố danh sách top 500, và ARWU cũng vậy). Thế còn Simon Marginson và 2060?

Ừ, tôi nhớ ra Simon Marginson là vì báo Doanh nhân Sài Gòn mới đây có đưa bài viết của GS Marginson nhân dịp THE công bố kết quả xếp hạng năm nay. Ai quan tâm có thể đọc bài viết ấy ở đây. Nhưng thật ra, những ý kiến này GS Marginson đã đưa ra cách đây 2 năm chứ không phải là đưa vào dịp THE công bố kết quả xếp hạng 2010 của mình mới đây.

Vậy chứ GS Marginson đưa ra những ý kiến đó vào dịp nào thế? À, nếu các bạn chịu khó tra mạng thì sẽ tìm thấy một hội thảo có tầm cỡ do ĐHQG Hà Nội phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức cách đây 2 năm về vấn đề xếp hạng, trong đó có mời các nhà nghiên cứu/thực hành về xếp hạng đại học trên thế giới đến báo cáo. Hội thảo đó tôi cũng có đi dự, và ấn tượng nhất là về bài báo cáo của GS Marginson (mà cũng có thể là tôi hơi ... thiên vị chăng, vì GS Marginson đến từ Úc, là nơi tôi học trước đây, nên có thể sẽ thấy có thiện cảm hơn ;-)).

Thực ra thì trong những người báo cáo hôm ấy, GS Marginson là có tầm cỡ nhất (những người khác thì có kinh nghiệm của practitioners), và khách quan nhất, vì ông không phải là người thực hiện xếp hạng mà chỉ là nhà nghiên cứu, quan sát "hiện tượng" xếp hạng. Và đó là lần đầu tiên ông đến VN, với những phát biểu rất ngoại giao nhưng cũng rất dễ thương, gây thiện cảm, khi ông nói ông đến VN như về nhà (các bạn xem bài viết mà tôi đưa link ở trên).

Và điều tôi ấn tượng nhất ở GS Marginson là ông rất thẳng thắn về "ước mơ đẳng cấp quốc tế" của VN. Khi hỏi về khả năng đạt top 200 vào năm 2020, ông tỏ ra rất nghi ngờ (và điều đó là đúng), và có đưa một con số mà lúc ấy làm cho nhiều người rất shock (hay nói đúng hơn là tỉnh cơn mê!): đó là VN chỉ có thể có một trường trong top 200 thế giới vào năm 2060 mà thôi.

Lúc ấy, nhiều người không tin vào con số 2060 của ông, cho rằng đấy là một sự mỉa mai, phóng đại, hoặc thậm chí ... sỉ nhục. Tôi cũng nghĩ, ông nói đại khái, để nhấn mạnh. Nhưng nay nghĩ lại, thấy ông nói không hề sai. Năm nay đã là 2010 rồi, mà VN thì còn chưa thấy đâu trên bản đồ ĐH thế giới cả. Tôi sẽ viết thêm về điều này sau. Còn TQ, họ đã cải tổ từ năm 1976, và năm 1989 tôi có dịp đi Mỹ, tận mắt thấy số sinh viên TQ tràn ngập các đại học Mỹ. Từ ấy đến nay đã hơn 30 năm, chính phủ TQ cũng đã có nhiều kế hoạch rót tiền cho các đại học trọng điểm của họ, và cải tổ nhiều mặt, thì nay họ mới bắt đầu có một số trường lọt vào top 200 của các bảng xếp hạng. Vậy thì tại sao VN lại có thể cần thời gian ít hơn 50 năm, đặc biệt là ngay từ bây giờ hình như ta vẫn chưa có những bước đi đúng hướng?

Tôi đã đọc lại bài viết của GS Marginson và thấy nó rất đáng đọc, đáng được dịch đầy đủ để phổ biến cho mọi người đọc. Giá mà không bận như hiện nay thì tôi cũng dịch nó ra đấy, nhưng bận quá! Thôi thì đưa mấy đường link để giới thiệu với mọi người. Và xin kết bài này với phần kết luận trong slide của GS Marginson (ý tưởng là của GS Marginson, còn lời là của tôi):

- Hãy quên đi ước mơ vào top 200 các đại học nghiên cứu của thế giới (theo bảng xếp hạng của SJTU)
- Nếu muốn ước mơ thì có thể nghĩ đến lọt vào top 500 vào khoảng năm 2025 hoặc 2030, mặc dù điều này cũng không phải là dễ.
- Lọt vào top 200 chỉ có thể là năm 2060, nhưng điều này còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố [ý nói: phụ thuộc vào chính sách đầu tư cho KH-CN của chính phủ VN]
- Cần đầu tư tập trung vào một số trường đại học nghiên cứu với mức đầu tư cạnh tranh được với thế giới [diễn nghĩa của tôi: không thể trả lương cho một người có bằng tiến sĩ và gần 30 năm làm trong ngành giáo dục như tôi với mức lương và mọi thứ thu nhập chưa đến 10 triệu như hiện nay - quá phi lý!]
- Chỉ những trường đó mới nên tham gia xếp hạng thế giới
- Còn xếp hạng quốc gia thì không nên có một loại bảng xếp hạng duy nhất, mà cần có nhiều bảng xếp hạng khác nhau tùy theo sứ mạng và loại hình trường.

Những lời khuyên thật chí lý! Còn dưới đây là link dẫn đến bài viết và slide của ông:

1. Bài viết:
www.cshe.unimelb.edu.au/.../Marginson/VNU%20rankings%20symposium%2013%20November%202008.pdf

2. Slide: www.cshe.unimelb.edu.au/.../Marginson/VNU13Nov2008%20slides.pdf

Thế đấy. 2060 thì tôi 100 tuổi rồi. Thôi thì ráng sống khỏe, sống vui, và sống lâu, 50 năm nữa bằng tuổi đại tướng Võ Nguyên Giáp, biết đâu tôi còn sống và sẽ thấy một đại học của VN vào top 200 thế giới nhỉ? Lúc ấy, tôi sẽ nói: cách đây 50 năm tôi đã bỏ công nghiên cứu về xếp hạng và đối sánh các trường đại học, nên bây giờ chúng ta mới có ngày nay!

Ừ, ai cấm mình mơ ước, các bạn nhỉ?
-----
Cập nhật lúc 8:38 tối cùng ngày

Tôi mới tìm được trên mạng Kỷ yếu hội thảo mà tôi đã nêu ở trên, bản dịch tiếng Việt. Các bạn có thể vào đây để download và đọc nhé.