Đạo văn, độn văn, nhái văn, và "đạo dịch"

Như đã viết trong entry trước, tôi đang viết một bài về việc đạo văn ở các nước phương Tây theo đặt hàng của một người bạn là phóng viên giáo dục. Bài viết đã được gửi đi, có lẽ sẽ đăng trong vài ngày nữa.

Do viết bài này nên tôi có tìm thấy khá nhiều từ ngữ khác nhau liên quan đến các hình thức và mức độ của nạn đạo văn, nên đưa lên đây giới thiệu để chia sẻ với các bạn.

Enjoy!
----
ĐẠO VĂN LÀ GÌ?
Cho đến nay, rất nhiều định nghĩa về đạo văn (plagiarism) đã được đưa ra. Những định nghĩa này có khác nhau ít nhiều về mặt kỹ thuật, chẳng hạn như phân biệt các mức độ chép từ bản gốc:
- chép nguyên văn (đạo văn - plagiarism),
- chép một phần và “chế” một phần mà O’Neill gọi là paraplage (đây là lần đầu tiên tôi nhìn thấy từ này trong tiếng Anh, có lẽ do ghép hai từ paraphrase và plagiarize, tôi tạm dịch là “độn văn” - nghe cũng có lý phải không các bạn?) ,
- đạo văn cố ý và không cố ý (intentional and unintentional plagiarism).
- nhái văn (paraphrase): ý tưởng là của người khác nhưng lời lẽ đã được thay đổi.

Phần mới chép trên đây là một đoạn trong bài viết tôi đã gửi đi, hy vọng nay mai các bạn sẽ đọc được trên báo. Đặc biệt, trong thời đại toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, và Internet hóa hiện nay, có một loại đạo văn rất phổ biến, đặc biệt là ở các nước đang phát triển như VN, đó là "đạo dịch", tức lấy tác phẩm gốc dịch ra một ngôn ngữ khác rồi nhận đó là của mình. Tương tự như trường hợp TNT đang om xòm gần đây.

Từ "đạo dịch" tôi mới gặp lần đầu tiên trong bài viết của GS NVT khi ông viết về nạn đạo văn cách đây ít lâu. Chẳng biết nó có phải của ông nghĩ ra không, nhưng không thấy chú thích là của ai khác nên tôi nghĩ ông là người đầu tiên dùng từ này --> bản quyền thuộc về ông.

Do đọc thấy từ "đạo dịch" nên tôi tò mò tìm thử xem trong tiếng Anh có thể có một từ tương tự như thế không. Google một cái, thấy ngay: "translated plagiarism", đúng là đạo dịch rồi, hay thật! Nó ở đây này! Đúng là google muôn năm!!!

Chép lại đây các định nghĩa về đạo văn trên bài viết nói trên cho các bạn tham khảo nhé:

• paraphrasing: changing grammar, similar meaning words, re-ordering sentences in original work. Or restating same contents in different words.
• artistic plagiarism: presenting some one else's work using different media, such as text, images, voice or video.
• code plagiarism: using program code, algorithms, classes, or functions without permission or reference.
• forgotten or expired links to resources: addition of quotations or reference marks but failing to provide information or up-to-date links to sources.
• no proper use of quotation marks: failing to identify exact parts of borrowed contents.
• misinformation of references: adding references to incorrect or non existing original sources.
• translated plagiarism: cross language content translation and use without reference to original work.

Như vậy, trong 4 từ tôi giới thiệu ở tựa entry này, thì từ đạo văn là có sẵn, từ "đạo dịch" là của GS NVT, còn 2 từ "độn văn" và "nhái văn" là của tôi mới nghĩ ra để viết bài mà tôi đã được đặt hàng để viết. Vậy bản quyền của mấy từ đó là của tôi đó nhé :-). Nói rồi đó nghe, đừng nói là không biết. Mà có biết hay không thì đạo văn vẫn là đạo văn, vẫn cứ vô đạo đức như thường.

Bạn không tin ư? Vậy thì hãy đón đọc bài viết của tôi trên báo (báo nào nhỉ?) trong vòng mấy ngày nữa! ;-)
--
Thêm:
Mới tìm được vài thứ khác, đưa lên luôn để giới thiệu với các bạn và lưu cho mình:
- "crosslingual plagiarism", đạo văn xuyên ngôn ngữ, tức cũng là đạo dịch đấy các bạn ạ! Từ này tìm thấy ở đây.
- vụ đạo văn ở TQ và cách xử lý, ở đây.