Bài viết này tôi viết để gửi Tạp chí Tia Sáng, đã được biên tập lại và đã đăng sáng nay 20/11/2012 với tựa đề "Ngày 20/11, nhà giáo nghĩ gì?". Có thể xem ở đây: http://tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=113&CategoryID=6&News=5877.
Dưới đây, xin đăng lại bản gốc chưa biên tập của tôi.
-------------------
Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 lại một lần nữa đang đến. Trong
những ngày này, có vẻ như toàn xã hội đều cùng lao vào chăm lo cho các nhà giáo
cả về tinh thần lẫn vật chất. Ở các trường, từ mầm non đến đại học, có thể thấy
mọi người tưng bừng tham gia các hội thao, hội diễn hoặc hội thảo, họp mặt để mừng
ngày 20/11. Trong các gia đình thì các bậc phụ huynh đang lay hoay tính toán nên mua quà gì để tặng thầy
cô của con mình, nếu không phải là tất cả thì chí ít cũng phải được thầy/cô
giáo chủ nhiệm lớp hoặc thầy/cô dạy môn chính. Ở một số trường có Hội phụ huynh
năng động, người ta còn vận động đóng góp để cuối cùng có thể tặng cho tất cả
các thầy cô một phong bì nho nhỏ, với giá trị vài trăm ngàn đồng chẳng hạn.
Bước chân ra phố, vào siêu thị hoặc các cửa hàng thì không
khí chào mừng ngày 20/11 lại càng rõ hơn. Đủ loại hàng hóa đang được đưa
ra bán với giá khuyến mãi dành riêng cho
ngày nhà giáo. Từ những loại hàng bình thường như chai dầu gội đầu, kem dưỡng
da/chống nắng, cravat, áo sơ mi, đầm công sở, đến những loại mắc tiền hơn như nữ
trang, điện thoại di động, hoặc máy tính. Tất cả đều đang sẵn sàng chờ để phục
vụ các thầy/cô giáo, những con người cao cả và thực sự cần thiết cho sự phát
triển của đất nước.
Không thể không kể đến các bông hoa tươi thắm mừng ngày nhà
giáo Việt Nam. Vào những ngày sát cận ngày 20/11 ta thấy hoa được bày bán khắp
nơi, đặc biệt là ở các cổng trường, nơi những cô, cậu nam thanh nữ tú mặt mày sáng sủa ngồi ngay trước các cổng trường
để bán lẻ từng bông hồng, từng cành lan, hoặc từng bó cúc cho các em học sinh
đem vào lớp tặng thầy, cô giáo. Không khí lễ hội của ngày 20/11 kéo dài đến vài
tuần, chẳng kém gì những ngày lễ lớn của phương tây với hàng loạt dịch vụ kèm theo đầy tính thương mại để kích thích
tiêu dùng, như trong dịp lễ Noel vào
tháng 12 sắp tới đây.
Nhìn từ bên ngoài như vậy, có lẽ tất cả chúng ta cũng tạm cảm
thấy yên tâm nếu không muốn nói là tự
hào vì các nhà giáo Việt Nam rất được quan tâm và tôn trọng. Nhưng các nhà giáo
của chúng ta có nghĩ như vậy không? Tôi không rõ lắm, vì dường như câu hỏi này
chưa bao giờ thực sự được người ta đặt ra, chứ đừng nói đến trả lời.
Hãy thử đưa ra một cái nhìn khác về ngày nhà giáo Việt Nam. Tất
nhiên, đây là một ngày đặc biệt của nhà giáo. Vào ngày này, các giáo viên vẫn
phải đi dạy bình thường vì đây không phải là một ngày nghỉ chính thức. Tùy từng
trường, có thể người ta sẽ tổ chức một buổi “lễ” hoặc họp mặt toàn trường, các
thầy cô giáo mặc quần áo đẹp, được tặng hoa, tặng “phong bì” (có lẽ đã được đưa
riêng từ trước), nghe vài bài hát, vài lời ca ngợi chung chung, vài lời động
viên xem chừng có chút sáo rỗng. Buổi lễ có lẽ kéo dài vài tiếng đồng hồ, “trong
không khí ấm cúng, thân mật”, sau đấy ai về lớp nấy. Các thầy cô cũng có thể nhận thêm được vài món
quà nho nhỏ, dễ thương, cảm động biểu lộ tình cảm của học sinh vào dịp này. Niềm
vui có thể kéo dài thêm trọn ngày. Một ngày, trong số 365 ngày dài đăng đẳng của
một năm.
Và sau ngày đó, tất cả các thầy cô lại trở về với 364 ngày
còn lại cuộc đời giáo viên nghiệt ngã của mình. Những bài vở bị mất đi để lấy
thời gian tổ chức ngày nhà giáo sẽ phải được từng giáo viên tự bù lại, để có thể
hoàn tất chương trình giảng dạy vốn được quản lý rất chặt chẽ từ trường đến các
phòng và Sở Giáo dục. Họ vẫn phải sống đời nhà giáo của mình với đồng lương
không đủ sống, và lời hứa “giáo viên sẽ sống được bằng lương vào năm 2010” đã
qua đi 2 năm rồi nhưng không biết đến bao giờ mới thành hiện thực. Chương trình
học thì nặng nề, giảm tải mãi mà tải hình
như cứ tăng thêm, chỉ với một bộ sách giáo khoa duy nhất hoàn toàn không xét đến
những khác biệt của từng đối tượng học sinh, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng
xa. Hệ thống thi cử thì nặng nề và đầy áp lực, khiến nhu cầu học thêm của học
sinh là hoàn toàn có thật. Dạy thêm vì vậy đã trở thành nguồn thu nhập bổ sung
chính đáng từ hoạt động nghề nghiệp của các thầy cô, nhưng hiện đang bị hệ thống
nhìn nhận như một hành động phạm pháp.
Những áp lực nói trên thường xuyên bào mòn sức lực của người
thầy từng ngày, từng giờ. Nhưng đó chưa phải là tất cả. Nghề giáo ở Việt Nam
bây giờ còn là một nghề hết sức rủi ro, với sự gia tăng của tình trạng học trò
đánh thầy cô, phụ huynh học sinh xúc phạm thầy cô, và tệ hại hơn, là những lời
sỉ nhục, mạt sát vô tình hay cố ý của giới truyền thông đối với hình ảnh của
người thầy trên báo chí hôm nay. Gần đây nhất, một cô giáo trẻ dạy Văn trong độ
tuổi hai mươi phải đã xin nghỉ việc, chỉ vì sự cố “canh gà Thọ Xương” của cô –
chưa biết thực hư thế nào – đã được báo chí đưa lên như một scandal để dư luận
tha hồ lên án, ném đá. Giờ đây, trong không khí “tưng bừng” chào đón ngày
20/11, chẳng hiểu cô giáo trẻ của chúng ta đang ở đâu, và nghĩ gì?
Chẳng trách gì trong một khảo sát gần đây của Viện Khoa học
Giáo dục, có đến một nửa số giáo viên được hỏi đã cho biết họ cảm thấy hối hận
khi chọn nghề giáo. Vì “"Chưa bao giờ phương tiện thông tin đại chúng lại
bôi nhọ nghề giáo như bây giờ", như lời chia sẻ của PGS.TS Vũ Trọng Rỹ (Viện
Khoa học Giáo dục)[1].
Nhưng rất bất ngờ rằng chính kết quả khảo sát hiếm hoi này lại rất ít được báo
chí quan tâm phổ biến, ngược hẳn với vụ scandal “canh gà Thọ Xương” nói trên.
Có lẽ chúng ta cũng sẽ rất bất ngờ khi nghĩ về điều này: các
scandal liên quan đến ngành giáo dục được khai thác trên báo chí khá nhiều đến
nỗi đã tạo ra một hình ảnh xấu về nghề giáo. Nhưng hầu như không bao giờ ta được
nghe lời phản hồi từ chính các nhà giáo về những scandal có liên quan đến mình,
hoặc trực tiếp hoặc thông qua tổ chức đại diện của mình là Công đoàn ngành Giáo
dục. Những tâm tư, nguyện vọng của các nhà giáo trong các scandal là gì, những
hoàn cảnh nào khiến cho họ rơi vào những sai lầm – nếu quả là họ có sai lầm –
liệu lâu nay có ai tìm hiểu để giúp họ khắc phục, cải thiện hay không? Hình như
câu trả lời ở đây là: trong các vấn đề liên quan đến nhà giáo, thì chính nhà
giáo lại là đối tượng vắng bóng và im tiếng nhất. Họ không hề có mặt, và không
hề có tiếng nói!
Ngày nhà giáo Việt Nam là ngày để tôn vinh nhà giáo. Một mục
tiêu rất tốt đẹp. Nhưng tôn vinh một ngày để làm gì, khi 364 ngày còn lại là một
thực tại nặng nề, mòn mỏi và vô vọng, khi hết năm này đến năm khác các điều kiện
làm việc và đãi ngộ của nhà giáo Việt Nam vẫn chẳng có gì cải thiện?
Nên chăng, từ ngày nhà giáo Việt Nam năm nay, chúng ta hãy bắt
đầu bằng cách để cho các thầy cô giáo trả lời câu hỏi chưa có ai bao giờ đặt
ra, đó là: Các nhà giáo Việt Nam có cần ngày nhà giáo hay không?
No comments:
Post a Comment