Vai trò của nhà nước và thị trường trong giáo dục (2): Quan điểm của Adam Smith

Entry này của tôi là một phần ý tưởng lấy trong một bài viết mà tôi đã gửi đi cho tờ tạp chí của một trường đại học tư. Đăng lên đây để chia sẻ với các bạn, và cũng nhằm tạo cơ hội trao đổi với các bạn bè, để có thể có thêm ý tưởng mới mà viết tiếp. Các bạn đọc và cho ý kiến nhé.
------
Cái tên Adam Smith (1723-1790) có lẽ không xa lạ gì đối mọi người hoạt động trong lãnh vực kinh tế, vì ông chính là người đặt nền móng cho lý thuyết thị trường tự do. Nhưng có lẽ trong lãnh vực giáo dục thì không mấy ai biết đến tên ông, và càng không thể ngờ được rằng ông chính là người cũng là người đầu tiên đưa yếu tố thị trường vào trong lý luận giáo dục – không phải theo cái cách nhìn nhận đầy ác cảm về vai trò của thị trường trong giáo dục hiện nay, mà là một cái nhìn rất tích cực.

Theo Adam Smith, các chi phí giáo dục ở bậc đại học phải được xem là sự đầu tư của mỗi cá nhân vì sự phát triển của chính mình, và vì thế đó là một chi phí cá nhân hơn là chi phí xã hội. Tất nhiên, xã hội cũng được lợi khi mọi cá nhân đều được phát triển đến mức tối đa năng lực của mình.

Để thúc đẩy giáo dục ĐH phát triển, nhất thiết phải giải phóng các lực lượng thị trường (market forces), khuyến khích các sáng kiến tư nhân trong giáo dục và tận dụng cơ chế cạnh tranh giữa các lực lượng này. Đối với Smith, sự can thiệp quá sâu của nhà nước vào giáo dục đại học, cũng giống như sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế, sẽ chỉ làm cho nó trở nên kém hiệu quả.

Những đóng góp của Smith trong việc xây dựng triết lý giáo dục đại học của Hoa Kỳ là rất lớn, và để lại những dấu ấn riêng biệt đối với nền đại học của nước này. Có thể nói quan điểm của Smith về vai trò tích cực của thị trường và cạnh tranh đã có ảnh hưởng vô cùng quan trọng trong sự phát triển giáo dục ĐH của Hoa Kỳ. Chính tư tưởng này góp phần thúc đẩy sự ra đời của một hệ thống trường ĐH tư rất đa dạng về sứ mạng của nước Mỹ ngay từ những ngày đầu lập quốc, trong đó có nhiều trường giờ đây đã trở thành niềm tự hào lớn của nền giáo dục ĐH Mỹ như Harvard, Yale, Stanford.
---
Link hay về Adam Smith: http://www.econlib.org/library/Enc/bios/Smith.html