Giới thiệu tài liệu "Hướng dẫn về nghiên cứu giáo dục dành cho 'người tiêu dùng'"

Tên tiếng Anh của tài liệu được giới thiệu ở đây là "Consumer's guide to education research". Có thể tìm thấy nó ở đây, trên trang web của Trung tâm giáo dục công (tiếng Anh là Center for Public Education), đơn vị nghiên cứu của Hiệp hội hiệu trưởng các trường trung học toàn liên bang (National School Board Association, viết tắt là NSBA), một tổ chức xã hội nghề nghiệp của Mỹ. Nếu muốn biết thêm về NSBA xin vào trang web của nó, ở đây.

'Người tiêu dùng' của các công trình nghiên cứu giáo dục, đó là tất cả chúng ta. Bởi vì dù ở vai trò nào - nhà chính sách, nhà quản lý, nhà tuyển dụng, nhà giáo, người học, phụ huynh - mọi người đều có mối quan tâm đến các vấn đề giáo dục. Liệu có đúng là khi tăng học phí đại học thì chất lượng giáo dục sẽ tăng lên hay không? Phải chăng chất lượng đào tạo tiến sĩ kém là do NCS đa số học bán thời gian, nên bây giờ cần đưa ra quy định buộc các NCS phải học toàn thời gian? Đại loại những câu hỏi như thế.

Hiện nay, giáo dục Việt Nam đang rơi vào một cuộc khủng hoảng thật sự, như báo chí đã từng nêu trong nhiều năm qua. Nhiều chủ trương, chính sách, quy định, kế hoạch hành động, phong trào, cuộc vận động vv đã được đưa ra và thực hiện, nhưng không phải lúc nào chúng cũng đem lại hiệu quả mong muốn. Các ý kiến cũng đã được nêu, cả cùng chiều lẫn trái chiều. Nhưng dường như ai cũng có phần đúng, nên cuối cùng không ai biết được là ai đúng ai sai. Mọi việc dường như ngày càng rối rắm?

Đó là lý do tại sao tất cả chúng ta đều phải có một chút hiểu biết về nghiên cứu giáo dục. Không phải để thực hiện các công trình nghiên cứu - việc ấy xin dành cho các trường đại học và các viện nghiên cứu. Mà để mọi người đều có thể hiểu và phán đoán sự hợp lý của các kết quả nghiên cứu, và có thể đưa ra những ý kiến thông minh và hợp logic để phản biện các vấn đề giáo dục Việt Nam hiện nay.

Mặt khác, tài liệu này cũng cần thiết cho các học viên cao học, các nghiên cứu sinh trong lãnh vực giáo dục để củng cố và hệ thống hóa lại kiến thức về nghiên cứu giáo dục, trước khi đi sâu vào các vấn đề lý luận và kỹ thuật sâu hơn. Nói cách khác, nó cung cấp một cái nhìn tổng quan và dễ hiểu về các vấn đề chung của việc thiết kế nghiên cứu giáo dục. Là một điều nhiều khi cũng bị bỏ quên trong giáo dục hiện nay của Việt Nam: quá chú trọng chi tiết, mà quên đi bức tranh tổng thể. Chỉ thấy cây, mà không thấy rừng.

Đọc tài liệu, các bạn sẽ được giới thiệu các khái niệm tổng quát nhất về hai cách tiếp cận định lượng và định tính trong nghiên cứu giáo dục, và các phương pháp cụ thể trong mỗi cách tiếp cận nói trên. Quan trọng hơn, là 2 phần giới thiệu thêm về các khái niệm "margin of error" (biên độ sai số) và "statistical significance" (ý nghĩa thống kê) mà tôi tin rằng có rất nhiều người chưa hiểu hết, hoặc hoàn toàn không hiểu, ý nghĩa thực tế của chúng.

Nói vắn tắt, đây là một tài liệu quan trọng mà tất cả mọi người cần đọc. Nếu những lời giới thiệu của tôi trên đây chưa đủ để thuyết phục mọi người, xin hãy đọc phần trích dịch từ đoạn đầu tiên của tài liệu nói trên ở dưới đây:

Why is it important to understand research methods? Simply put, if we want answers to certain questions, gathering information pertinent to those questions and reviewing the data can give us the best answers. Research, then, is no more than a process of acquiring information to answer questions. Education research helps answer questions we're all interested in [...]. Some people may be baffled by that the various forms of research—what they are, how they’re conducted, and what they say. With this guide, we set forth the basic concepts to unravel the mystery.

Tại sao ta cần hiểu về các phương pháp nghiên cứu? Nói vắn tắt, nếu ta có những câu hỏi cần được trả lời, thì việc thu thập thông tin liên quan đến những câu hỏi đó và xem xét các dữ kiện sẽ có thể giúp ta có được câu trả lời tốt nhất. Nghiên cứu chẳng qua chỉ là một quy trình thu thập thông tin để trả lời các câu hỏi. Nghiên cứu giáo dục giúp ta trả lời các câu hỏi mà tất cả chúng ta đều quan tâm [...]. Có người sẽ thấy rối rắm vì các phương pháp khác nhau - chúng là gì, được thực hiện ra sao, và chúng đưa ra những kết luận gì. Tài liệu hướng dẫn này nhằm giải thích những khái niệm cơ bản để làm sáng tỏ những vấn đề tưởng như bí hiểm ấy.

Vâng, xin hãy cố đọc, dù có lẽ đọc tài liệu này thì không thú vị như đọc các tin tức nóng hổi hàng ngày với các bình luận thú vị nhưng đầy cảm tính. Có lẽ việc chấn hưng giáo dục của Việt Nam cần bắt đầu với những việc làm nhỏ, rất nhỏ, nhưng đúng ngay từ đầu, như thế này.

Về phần tôi, tôi sẽ cố gắng dịch và giới thiệu dần từng phần trong tài liệu đã nêu đến các bạn, cùng với các trao đổi, bình luận về tài liệu này, có liên quan đến bối cảnh Việt Nam, trong các entry sau.

Read, and enjoy!