UBI, hay 10 năm phong trào du học và 'du học tại chỗ' tại VN

Tôi vừa đọc trên blog cá nhân của GS Nguyễn Văn Tuấn một bài viết về các chương trình liên kết. Ở đây. Rất đáng đọc. Còn tôi, tôi đọc, và giật mình thon thót!

Tại sao lại giật mình? Là vì bài viết nhắc đến cái tên UBI, viết tắt của United Business Institute, một tên tuổi quen thuộc trong lãnh vực đào tạo QTKD tại VN.

Phải kể lể dài dòng một chút: Trước khi làm tại đơn vị hiện nay (Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo thuộc ĐHQG-HCM), tôi đã làm việc tại trường ĐH KHXH-NV, một trường thành viên của ĐHQG-HCM, và có vài năm làm Phó Giám đốc rồi sau đó là Giám đốc Trung tâm Du học, kiêm Phó Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác quốc tế. Lúc ấy là khoảng đầu thiên niên kỷ (khoảng 2000-2001). Tôi làm ở đó cho đến khi rời ngôi trường mà tôi đã làm việc đúng 20 năm để chuyển sang vị trí hiện nay, vào cuối năm 2003.

Với vị trí lúc ấy, tôi đã từng gặp gỡ rất nhiều 'đối tác tiềm năng' từ Singapore, Thái Lan, Mã Lai, Nga, Úc, Anh, rồi cả Trung Quốc, Ấn Độ nữa vv đến đề nghị hợp tác trong lãnh vực du học. Tôi còn nhớ, thời đó TTDH nơi tôi làm việc cứ thường xuyên (có thể một vài tháng lại có một hội thảo) nhận được lời mời cùng tổ chức hội thảo du học - thực chất là một buổi giới thiệu thông tin tiếp thị cho một trường hoặc một chương trình đào tạo của nước ngoài, mà trong đó đối tác phía VN có vai trò gần như người phục vụ không công và đứng ra bảo lãnh về mặt nhân thân cho họ, để họ chiêu dụ khách hàng.

Du học, và 'du học tại chỗ' mà ngày nay gọi là 'liên kết' lúc ấy dường như mới trở thành cái mốt hay sao ấy, hoặc cũng có thể là một cái cớ để người ta có thể đi ra nước ngoài sinh sống, nên thị trường làm ăn có vẻ nhộn nhịp ghê lắm, và ai làm khéo thì dịch vụ du học lúc ấy là một dịch vụ béo bở, hầu như không bỏ vốn mà thu lời bằng ngoại tệ mạnh! Một bằng cớ hiển nhiên là Trung tâm Hợp điểm, tôi biết họ từ lúc họ chưa có mảnh đất cắm dùi nên có một số hoạt động còn phải nhờ Phòng HTQT của tôi làm giúp, mà rất nhanh chóng sau đó đã trở thành một tập đoàn, hình như thế, làm ăn phát đạt ra phết!

Tất nhiên, nguồn thu là từ sinh viên. Các trường bên đó thường thỏa thuận rằng nếu đưa được 1 sinh viên sang bên ấy, thì phía VN sẽ được một số tiền nào đó để trang trải chi phí phía VN (hình như chuẩn mực là 10% học phí năm đầu, và có những nơi còn cao hơn nhiều). Lúc ấy, tôi nhớ tình hình cả nước hình như chẳng có bất kỳ có ai quan tâm về chất lượng của đối tác và chương trình gì cả.

Thật ra nhà nước cũng có luật lệ và quản lý, đúng rồi, nhưng chủ yếu là để quản lý an ninh - trật tự (ngoại kiều có ai ra, ai vào), và hành chính (ghi nhận lại các hoạt động để cuối năm thống kê lại xem đã có bao nhiêu chương trình liên kết, chúng tên gì, liên kết với ai, vv). Do mới mở cửa, không kinh nghiệm, và thiếu hướng dẫn, nên sơ hở, sai sót vào lúc ấy chắc chắn phải là nhiều lắm lắm!

Riêng nói hoạt động của tôi. Do được học hành khá nghiêm chỉnh, đào tạo bài bản, nên hồi đó tiếng là làm TTDH thì có tiền (?) nhưng tôi chủ yếu quan tâm cung cấp thông tin miễn phí và những lời khuyên đúng cho khách hàng về những gì họ cần biết, mà chủ yếu là về các kỳ thi quốc tế (nghề của tôi). Ngoài hoạt động thông tin (miễn phí), tôi còn tổ chức các lớp dạy tiếng Anh để chuẩn bị du học - riêng chuyện này thì tôi làm khá đàng hoàng, và cũng có chút uy tín, có thu nhập tí chút để nuôi quân.

Nhưng làm đàng hoàng, không chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá, mà lại chẳng được ai đầu tư, phải tự trang trải, lại còn phải nộp thuế (vì là hoạt động có thu), nên chỉ làm 2 năm là tôi quá mệt, đề nghị đóng cửa trung tâm, và trả lại chức GĐ, và loay hoay sao, lại chuyển sang làm 'chất lượng' (trái nghề hoàn toàn, dù tất nhiên tôi cũng được trang bị sẵn một số phương pháp và kiến thức của ngành giáo dục, và của khoa học đo lường đánh giá).

Nói dài dòng thế chỉ để dẫn nhập. Phần chính là đây: trong thời gian tôi làm (gần 3 năm ở TTDH) thì tôi đã tiếp xúc khá nhiều tay 'môi giới', chủ yếu là Việt kiều, nhưng cũng có cả người nước ngoài, chủ yếu là Mỹ, Singapore, và Mã Lai, đến giới thiệu nhiều chương trình, mà bây giờ, 10 năm sau, với gần 7 năm làm chất lượng, tôi biết chắc chắn là đa số là những đối tác dỏm và những chương trình dỏm.

May sao hồi ấy tôi có một ông sếp (đã quá cố, may he rest in peace) rất khó tính, chất vấn vặn vẹo đủ thứ, và bản thân tôi cũng ... phi lợi nhuận quá đi, nên hình như các đối tác ... dỏm tự động bỏ đi dần. Mà khách hàng của tôi cũng thế: họ muốn những câu trả lời ăn chắc, ví dụ: đảm bảo 100% được nhận vào học, 100% có visa, không cần chứng chỉ tiếng Anh, vv, còn tôi thì tôi không làm như vậy được, luôn trả lời đúng sự thật, ví dụ 'tiếng Anh của em còn yếu lắm', 'khi phỏng vấn em nên nói sự thật, đừng học sẵn câu trả lời mang tính đối phó, không đóng kịch' vv, nên họ ... nản, và cũng bỏ đi nơi khác hết. Nên TT của tôi mới khó khăn thế, và tôi mới đề nghị đóng cửa, là thế (dù bây giờ nghĩ lại, tôi cũng bắt đầu có uy tín trong giới làm du học thời ấy).

Vậy còn UBI thì sao? À, chương trình này đầu tiên là xuất phát từ trường của tôi, nhưng (may quá), nó được quản lý như một chương trình độc lập hoàn toàn. Và là một chương trình rất ăn khách. Thật ra thì nó đáp ứng đúng nhu cầu của VN mới mở cửa, cần kiến thức về QTKD. Nói gì thì nói, nó cũng làm được cái việc là 'khai hoang' cho người học về QTKD, vì trước đó có lẽ không ai biết gì. Và nó trở thành một tên tuổi ở VN. Sau đó, tôi thấy nó mở rộng hợp tác sang nhiều đối tác VN khác.

Vì nó đã có mặt khá lâu ở VN, và học viên của nó cũng có nhiều người tôi cho rất tốt, đặc biệt là những người lớp đầu tiên, có chí tiến thủ, có những người bây giờ khá thành đạt và giữ những vị trí cao trong quản lý, kể cả quản lý giáo dục, và có cả những người tôi biết. Thậm chí, ngay cả tôi có lúc cũng muốn đi học (vì tin rằng kiến thức QTKD sẽ giúp ích cho công việc quản lý của tôi), mà UBI thì sau một hồi hoạt động đã được tin là một địa chỉ tương đối có uy tín (tôi chỉ nói là được tin thôi nhé, chứ không khẳng định gì về uy tín, lại càng không biết gì về chất lượng của nó).

Nhưng quả thật, ngay từ thời ấy tôi đã ngờ ngợ về nó, vì có một em làm trong chương trình ấy có hỏi tôi một câu gì đó mà tôi không trả lời được. Đại khái hình như trong brochure giới thiệu chương trình có nêu, UBI là trường của Bỉ, nhưng bằng cấp được công nhận tại một nước nào khác tôi không nhớ. Hơi phi lý! Nhưng chỉ thoáng thắc mắc, rồi thôi!

Tôi cũng nhớ, khoảng năm 2002, có một học giả của chương trình Fulbright vốn đã từng làm PHT của một trường đại học Mỹ, hay nói chuyện với tôi, và khi thấy các brochure giới thiệu du học mà tôi có (do các 'đối tác' gửi cho), đã khuyên tôi hãy cẩn thận, vì có nhiều khả năng những chương trình đó là dỏm. Tôi nghe, cũng ngờ ngợ vậy thôi - hồi ấy còn ngơ ngác lắm, và mọi người thì còn đang hăng hái, phấn khởi lắm khi đất nước mới mở cửa, cho người dân đi ra ngoài học tập dễ dàng như vậy (ngày trước, được ra nước ngoài quả là một sự kiện once in a lifetime, thực thế!)

Cho đến rất gần đây, khoảng cách đây 2 tháng, một trường ĐH tư thục mới mở ở VN mà tôi có quen biết, có hỏi ý kiến tôi về một chương trình hợp tác cũng về QTKD. Lúc này, với gần 7 năm lăn lộn trong nghề chất lượng, và đọc nhiều, đi nhiều, tôi bắt đầu có cặp mắt cú vọ, và ngửi thấy 'hơi tiền' trong mối quan hệ hợp tác đó.

Đại khái, họ 'bán' cho mình một 'chương trình đào tạo' đã được số hóa (digitised) với giá lump sum là 3000 USD cho một bằng cử nhân và 5000 USD cho một bằng MBA, và sẽ cấp bằng của một trong mấy đối tác của nó, trong đó có hình như là cái trường International American University (IAU) 'khét tiếng' mà tôi đề cập đến trong entry mới đây, và ... UBI!!!! Còn phía VN, thì có quyền sử dụng nội dung đó để dạy (tùy ý), và được quyền thu tiền học viên kiểu gì và bao nhiêu cũng được, miễn là cứ một học viên thì trả cho họ 3000/5000 USD tùy trình độ. Well, đó là nói thẳng thừng, thô thiển, còn họ thì nói khéo léo hơn, văn hoa hơn, sử dụng uyển ngữ nhiều hơn!

Vâng, UBI!!! Là trường mà GS Nguyễn Văn Tuấn vừa nói đến trong bài của ông. Tôi cũng vừa tra mạng, và thấy vài thông tin rất đáng ngờ về UBI sau đây, xin đưa link vừa để lưu vừa để thông tin đến những ai quan tâm:

1. UBI (Belgium) is zapped!
Ở đây: http://www.degreediscussion.com/forums/viewtopic.php?f=5&t=7168

2. Net Academy có liên kết với UBI và IAU!!!
Trời ơi, Net Academy chính là đối tác mà tôi đã gặp đại diện phía VN mà tôi mới nhắc đến ở trên đó. Ở đây này: http://online.degree.net/accredited-unaccredited-state-approved-diploma-mill/t-any-to-say-about-united-business-institutes-of-belgium-1720.html

3. UBI có thực sự chất lượng?
Trên một diễn đàn tiếng Việt. Rất nên đọc, để hiểu người học VN nghĩ gì (tôi chưa nói đúng hay sai). Ở đây: http://www.topmba.vn/forum/index.php?topic=1843.0.

Chà, đã 1:40 sáng rồi. Tôi đau đầu quá, phải đi ngủ thôi! Nhưng việc này rõ ràng phải tìm hiểu tiếp. Các bạn nào biết gì hơn về UBI hoặc các trường có nghi vấn khác, xin góp ý nhé!