Sử dụng phương pháp phỏng vấn nhóm (focus group): Lời khuyên cho người mới bắt đầu (1)

Bài dịch này tôi chuẩn bị để gửi cho một nghiên cứu sinh mà tôi quen, nhưng vì đã mất công chuẩn bị thì cũng đưa lên đây cho mọi người đọc luôn. Vì chẳng hiểu sao tài liệu về phương pháp nghiên cứu cho giáo dục hiện nay vẫn còn rất hiếm, và đặc biệt hơn là khá sơ sài hoặc mơ hồ, chung chung chứ không có những chỉ dẫn cặn kẽ để giúp cho những người mới bắt đầu có thể sử dụng được một cách tự tin và hiệu quả.

Chỉ xin đề nghị một điều: Ai có sử dụng bản dịch xin vui lòng báo cho dịch giả (là tôi) biết bằng một comment trên blog này, và xin để lại địa chỉ email. Tôi chắc chắn sẽ trả lời. Và đương nhiên người sử dụng cần trích dẫn nguồn đầy đủ, cả bản gốc lẫn bản dịch.

Nguồn của bài viết gốc ở đây: http://www-tcall.tamu.edu/orp/orp1.htm.

---------

Trong các ngành khoa học xã hội, phỏng vấn nhóm là một phương pháp mới được phát triển gần đây so với các phương pháp thu thập dữ liệu khác như khảo sát, phiếu hỏi, và phỏng vấn trực tiếp. Mục đích của bài này là để cung cấp một cái nhìn tổng quan ngắn gọn về phương pháp phỏng vấn nhóm.

Lịch sử của phương pháp phỏng vấn nhóm

Phỏng vấn nhóm có nguồn gốc từ ngành tiếp thị của Mỹ (Fern, 2001). Khoảng giữa thế kỷ XX, các công ty quảng cáo đã thuê các công ty tiếp thị để khảo sát công chúng nhằm tìm ra những loại sản phẩm và dịch vụ hấp dẫn nhất. Mặc dù kết quả của các cuộc khảo sát này đã đem lại nhiều thông tin hữu ích, chúng không giúp giải thích lý do tại sao có những sản phẩm lại kém sức hút đối với một số người. Hơn nữa, chúng cũng không đưa ra được các đề xuất cần thay đổi các sản phẩm hiện có trên thị trường như thế nào để hấp dẫn  người tiêu dùng nhiều hơn. Phỏng vấn nhóm vì vậy đã trở nên phổ biến vì nó cho phép những người tham dự  giải thích các lý do đằng sau phản ứng của họ đối với sản phẩm. Sau đó, phương pháp này cũng được các chính trị gia sử dụng như những công cụ thiết lập chính sách nhằm đáp ứng "tiếng nói của người dân". Phải mất thêm một thời gian nữa thì giới nghiên cứu mới thừa nhận về tính hữu ích của phỏng vấn nhóm, và ngay cả khi tiềm năng của phương pháp này đã được nhận ra thì trong thời gian đầu phương pháp này cũng không có được các tiêu chuẩn cho việc thu thập dữ liệu.

Mục đích của phỏng vấn nhóm

Lúc đầu, giới học giả chấp nhận phương pháp phỏng vấn nhóm một cách khá miễn cưỡng. Cho đến những năm 80 của thế kỷ trước, phỏng vấn nhóm vẫn chỉ được sử dụng như là một phương pháp bổ sung cho các phương pháp khác (Fern, 2001). Thông tin thu thập được từ các cuộc phỏng vấn nhóm chỉ được sử dụng làm tiền đề để xây dựng các cuộc điều tra, hoặc được coi là cuộc phỏng vấn "thí điểm" cho một nghiên cứu lớn hơn với các phỏng vấn trực tiếp. Mãi cho đến cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990 các ngành khoa học xã hội mới công nhận phương pháp phỏng vấn nhóm như một nguồn dữ liệu quan trọng tự thân (Vaughn, Schumm, & Sinagub, 1996).

Phỏng vấn nhóm là phương pháp phỏng vấn trong đó một nhóm các cá nhân được tập hợp lại để thảo luận về một vấn đề cụ thể nào đó, và được phân biệt với các loại phỏng vấn tương tự khác như: 

Nhóm danh nghĩa (nominal group) - các nhà nghiên cứu không tiếp xúc cá nhân với các thành viên của một tổ chức

Nhóm Delphi (Delphi group) - phỏng vấn nhóm không thường được thực hiện với các chuyên gia được đào tạo

Động não (brainstorming) - phỏng vấn nhóm không nhằm vào việc tạo ra những ý tưởng mới.

Thay vào đó, phỏng vấn nhóm được thiết kế để thu thập thông tin từ những con người bình thường. Mục đích của việc tổ chức phỏng vấn nhóm là để điều tra mối quan tâm, kinh nghiệm, hoặc thái độ / niềm tin liên quan đến một chủ đề đã được xác định rõ ràng.

Sử dụng phương pháp phỏng vấn nhóm trong nghiên cứu

Có nhiều cách sử dụng phương pháp phỏng vấn nhóm để tạo ra các dữ liệu. Merton & Kendal (1946) đưa ra 4 ứng dụng của phương pháp phỏng vấn nhóm như sau:

- Giúp tạo ra các giả thuyết nếu đó là một vấn đề mới chưa có người nghiên cứu. Các câu chuyện của người tham gia phỏng vấn nhóm có thể được sử dụng để tạo thành bảng hỏi hoặc biến thành các loại câu hỏi mang tính giả thuyết trong các cuộc điều tra.

- Kết quả phỏng vấn nhóm có thể giúp giải thích các câu trả lời thu thập được trong một cuộc khảo sát nếu phỏng vấn nhóm được thực hiện trong giai đoạn giữa của một dự án nghiên cứu hỗn hợp phương pháp (mixed method).

- Phỏng vấn nhóm có thể cung cấp cái nhìn sâu sắc về những kết quả thống kê - đặc biệt là nếu có những kết quả bất ngờ xảy ra (Vaughn, Schumm & Sinagub, 1996).

- Phỏng vấn nhóm thường được thực hiện để hỗ trợ việc phát triển hoặc đánh giá chương trình. Phỏng vấn nhóm có thể cung cấp cho ta một cái nhìn sâu sắc và có giá trị vào việc đánh giá xem một chương trình hoặc dịch vụ đã đạt được mục tiêu mong muốn hay chưa.


Hiện nay dữ liệu phỏng vấn nhóm cũng đã cũng sử dụng độc lập để tạo ra kiến ​​thức. Phỏng vấn nhóm được xem là một công cụ có giá trị để tìm hiểu các quan điểm được hình thành cũng như thể hiện như thế nào  (Kitzinger & Barbour, 1999). Dữ liệu thu thập từ phỏng vấn nhóm có thể giải thích những câu chuyện, ý tưởng, thái độ, và kinh nghiệm đã hình thành như thế nào trong một khung cảnh văn hóa nhất định, đặc biệt là trong một nghiên cứu dân tộc học.

Phỏng vấn nhóm thường là một phương pháp tốt để tạo ra dữ liệu nếu câu hỏi cần nghiên cứu cần được giải quyết:

- Có liên quan đến những ý kiến ​​thu thập và cảm nhận từ những người bình thường hoặc người tiêu dùng
- Có ảnh hưởng đến nhiều người theo cùng một cách tương tự như nhau
- Có thể được trao đổi thẳng thắn trong một cuộc tthảo luận nhóm

Phỏng vấn nhóm sẽ ít hữu ích nếu:

- Nghiên cứu cần có những trao đổi sâu và chi tiết
- Phản ứng của các cá nhân có thể khác nhau, và sự khác biệt này có thể khó nắm bắt
- Chủ đề phỏng vấn đòi hỏi phải có trao đổi riêng

(còn tiếp)