CÁC NGUYÊN TẮC THỰC HIỆN ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG THEO TIÊU CHUẨN AUN DÀNH CHO ĐÁNH GIÁ VIÊN: (1)

Lưu ý:
Bài viết này (gồm nhiều phần) là bản nháp chưa hoàn chỉnh cuả một chuyên đề tôi viết cho Sở KHCN TP HCM, vì vậy người sở hữu là TP HCM còn tác giả là tôi. Các bạn có thể đọc để biết và trao đổi, nhưng xin không trích dẫn hoặc sử dụng nếu chưa được phép của tác giả và người sở hữu nhé. Mong các bạn thể hiện sự tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ. Email của tôi: vtpanh@gmail.com.
--------------
Dẫn:
Loạt bài tôi đang giới thiệu ở đây là một phần nhỏ trong nhiệm vụ của Đề tài cấp thành phố có tên là “Áp dụng tiêu chuẩn đánh giá chất lượng chương trình đào tạo của AUN ở các trường đại học ngoài công lập tại TP. HCM". Đây là một đề tài do tôi làm chủ nhiệm, đăng ký với tư cách "kép" là Trưởng phòng ĐBCL của Trường ĐH Kinh tế - Tài chính (University of Economics and Finance, thường được biết đến qua tên tắt là UEF) và cũng là Phó Giám đốc của Trung tâm Bồi dưỡng và hỗ trợ chất lượng giáo dục (tên giao dịch thường dùng là EQTS), một trung tâm chuyên trách về các vấn đề chất lượng của Hiệp hội các trường đại học và cao đẳng ngoài công lập. 

Cơ quan chủ quản của đề tài tất nhiên là UEF, còn nơi cấp kinh phí và quản lý đề tài là Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM. Đề tài này được thực hiện trong thời gian 2 năm (từ tháng 12/2013 đến tháng 12/2015), tức là mới bắt đầu khởi động cách đây ít lâu.

Theo các mục tiêu đã được Sở KH&CN Tp. HCM phê duyệt, đề tài hướng đến việc cung cấp cho các trường những kiến thức sâu rộng về đánh giá chương trình theo AUN, đồng thời tạo cơ hội để các trường học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. Đặc biệt, đề tài sẽ triển khai đánh giá thử nghiệm 2 chương trình đào tạo ở 2 trường đại học ngoài công lập tại TP. HCM với sự tham gia của các chuyên gia đánh giá chính thức đến từ AUN. 

Như vậy, theo hiểu biết (có lẽ rất ít ỏi) của tôi thì đây là lần đầu tiên (?) một tổ chức tư nhân xin được tiền tài trợ của chính phủ VN để thực hiện một đề tài nghiên cứu cho mục tiêu phát triển của mình. Hay quá, đúng không các bạn? Khi tôi nói điều này ra, ai cũng ngạc nhiên và rất phục cái nhìn rất thoáng của TP HCM đấy. Ừ, một thành phố tự tin, năng động và cởi mở như TP HCM thì phải thế chứ nhỉ? (Ôi, mẹ hát con khen ...).

Thôi, dài dòng thế đủ rồi, nay xin đi vào nội dung chính: Giới thiệu các nguyên tắc thực hiện đánh giá chất lượng theo tiêu chuẩn AUN dành cho đánh giá viên. Nội dung của loạt bài này dựa trên tài liệu công bố năm 2013 của AUN có tựa tiếng Anh là GUIDELINES FOR AUN QUALITY ASSESSMENT AND ASSESSORS & FRAMEWORK OF AUN QA STRATEGIC ACTION PLAN 2012-2015.
--------------------

Giới thiệu tài liệu

Tài liệu GUIDELINES FOR AUN QUALITY ASSESSMENT AND ASSESSORS & FRAMEWORK OF AUN QA STRATEGIC ACTION PLAN 2012-2015 (từ đây sẽ gọi tắt là tài liệu Guidelines for Assessors, tiếng Việt là Các nguyên tắc dành cho đánh giá viên) là một tài liệu nội bộ của tổ chức AUN (Mạng lưới các trường đại học ĐNA) được công bố vào Tháng Hai năm 2013 nhằm hướng dẫn các Đánh giá viên (ĐGV) thực hiện hoạt động đánh giá của mình một cách chuyên nghiệp, hiệu quả với kết quả đáng tin cậy.

Tài liệu được viết bằng tiếng Anh, ngôn ngữ giao dịch chính thức của khối ASEAN, có độ dài là 54 trang (tính cả bìa) hoặc 46 trang (nếu chỉ tính phần chính văn). Các nội dung được nêu trong tài liệu gồm có: Giới thiệu mạng lưới đảm bảo chất lượng của AUN, Quy trình đánh giá chất lượng, Các yêu cầu tham gia đánh giá chất lượng, và Kế hoạch tổ chức đánh giá chất lượng và lệ phí phải nộp. Mục lục chi tiết xin xem dưới đây (chữ màu xanh chỉ những gì dịch trực tiếp từ tài liệu).

Mục lục của tài liệu

1.0. Giới thiệu Mạng lưới Đảm bảo chất lượng (ĐBCL) AUN

1.1. Giới thiệu AUN-QA

1.2. Mục tiêu của AUN-QA

1.3. Cấu trúc của AUNU-QA

1.3.1  Chức năng của Hội đồng quản trị

1.3.2  Chức năng của Hội đồng ĐBCL

1.3.3  Chức năng của Giám đốc điều hành

1.3.4  Vai trò của các trường đại học thành viên 

1.3.5  Chức năng của Ban Thư ký

1.3.6  Hội đồng đánh giá AUN 

1.3.7  Cấu trúc và vai trò của Đánh giá viên    

1.3.8  Bộ quy tắc đạo đức dành cho Đánh giá viên

2.0  Quy trình đánh giá chất lượng   

2.1  Chu trình PDCA 

2.2  Giai đoạn Lập kế hoạch 

2.2.1  Phân loại đánh giá 

2.2.2  Đoàn đánh giá 

2.2.3  Lịch trình và lộ trình

2.3  Giai đoạn Thực hiện 

2.3.1  Đánh giá theo hồ sơ 

2.3.2  Đánh giá tại hiện trường 

2.4  Giai đoạn Kiểm tra 

2.5  Giai đoạn Hành động

 

3.0  Các yêu cầu tham gia đánh giá chất lượng

3.1  Tiêu chuẩn sơ tuyển các chương trình tham gia đánh giá

3.2  Yêu cầu đối với chương trình tham gia đánh giá

3.3  Yêu cầu đối với Báo cáo tự đánh giá (Self-Assessment Report, SAR) 

3.4  Yêu cầu đối với việc phỏng vấn các bên liên quan

3.5  Yêu cầu về hậu cần và khách sạn  

3.6  Yêu cầu đối với việc Chấp nhận Quan sát viên

 

4.0  Kế hoạch tổ chức đánh giá và Lệ phí 

4.1  Kế hoạch tổ chức đánh giá

4.2  Sử dụng Biểu tượng AUN-QA và Giấy chứng nhận 

4.3  Lệ phí đánh giá

Và dưới đây là phần Giới thiệu AUN-QA, Mục 1.1.

1.0. Giới thiệu Mạng lưới ĐBCL AUN (AUN-QA)

1.1. Thông tin về AUN-QA

Mạng lưới ĐBCL AUN (AUN-QA) là nhóm nhân sự phụ trách đảm bảo chất lượng (CQO) của các trường thành viên AUN được các trường bổ nhiệm làm đầu mối điều phối các hoạt động nhằm hiện thực hóa sứ mạng tạo sự đồng bộ về các tiêu chuẩn chất lượng và tìm kiếm sự cải thiện liên tục về chất lượng học thuật của các trường đại học trong khu vực ASEAN.

Các hoạt động của AUN-QA được thực hiện bởi các CQO theo Hiệp ước Bangkok đã được thông qua vào năm 2000. Hiệp ước này cung cấp các nguyên tắc nhằm thúc đẩy việc phát triển một hệ thống ĐBCL như những công cụ duy trì, cải tiến và nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu và các tiêu chuẩn học thuật tổng quát của các trường thành viên AUN.

Từ khi Hiệp ước Bangkok được thành lập năm 2000, AUN-QA đã tích cực thúc đẩy, phát triển, và triển khai việc thực hành ĐBCL dựa trên cách tiếp cận thực nghiệm trong đó các hoạt động đều được chia sẻ, thử nghiệm, lượng giá, và cải tiến.

Các mốc thời gian quan trọng của hoạt động ĐBCL AUN được nêu dưới đây (cập nhật đến Tháng 4/2013).  

 

Các mốc thời gian 
1998

AUN-QA được thành lập do sáng kiến của Hội đồng quản trị tại cuộc họp lần thứ 4

2000

Hiệp ước Bangkok về AUN-QA

2004

Phê duyệt Bộ nguyên tắc ĐBCL AUN

2005

Dự thảo Cẩm nang ĐBCL AUN

Hỗ trợ kỹ thuật với sự trợ giúp của AUNP

2006

Phê duyệt Cẩm nang ĐBCL AUN

2007

Đánh giá chất lượng cấp chương trình lần đầu tiên năm 2007

Đánh giá lần đầu tại UM, Malaysia

2008

Đánh giá chất lượng cấp chương trình 2008

Đánh giá lần 2 tại DSLU, Philippines

Đánh giá lần 3 tại UI, Indonesia

Đánh giá lần 4 tại ITB, Indonesia

Phê duyệt Bộ nguyên tắc ĐBCL AUN phiên bản tiếng Trung

Đào tạo đánh giá viên AUN lần thứ nhất

Bộ nguyên tắc ĐBCL của AUN

2009

Hội đồng quản trị chấp thuận phiên bản tiếng Việt của Bộ nguyên tắc ĐBCL AUN

Đánh giá chất lượng cấp chương trình 2009

Đánh giá lần 5 tại UGM, Indonesia

Đánh giá lần 6 tại ĐHQG-HN, Việt Nam

Đánh giá lần 7 tại ĐHQG-HCM, Việt Nam

Đào tạo đánh giá viên AUN-QA lần thứ hai

2010

Đánh giá lần 8 tại UI, Indonesia

Đánh giá lần 9 tại DSLU, Philippines

Đánh giá lần 10 tại ĐHQG-HN Việt Nam

Chuỗi Tập huấn IAI-QA[1] 2010

Tập huấn Tháng Hai tại ĐHQG Lào

Tập huấn Tháng Tư tại ĐH Hoàng Gia Phnom Penh, Campuchia

Tập huấn Tháng Năm tại ĐHQG-HCM

2011

Phê duyệt Tài liệu hướng dẫn đánh giá chính thức cấp chương trình của AUN

Đánh giá chất lượng cấp chương trình 2011

Đánh giá lần thứ 11 tại UGM, Indonesia

Đánh giá lần thứ 12 tại DLSU, Philippines

Đánh giá lần thứ 13 tại ĐHQG-HCM

Đánh giá lần thứ 14 tại UP, Philippines

Khóa tập huấn thực hiện đánh giá chương trình của AUN-QA, 3-6/10/2011, Bangkok

Hội thảo tập huấn về ĐBCL của ASEAN-QA do DAAD tài trợ, phần I

2012

Hội thảo AUN-QA và Hội nghị CQO, 5-6/01/2012, ChiangMai, Bangkok

Hội thảo tập huấn về ĐBCL của ASEAN-QA do DAAD tài trợ, phần II

Khóa tập huấn thực hiện đánh giá chương trình của AUN-QA, 16-19/04/2012, Bangkok

Đánh giá chất lượng cấp chương trình 2012

Đánh giá lần thứ 14, ĐHQG-HN, Việt Nam

Đánh giá lần thứ 15, UI, Indonesia

Đánh giá lần thứ 16, ĐHQG-HN, Việt Nam

Khóa tập huấn AUN-QA, 4-7/12/2012, Bangkok

Dự án AUN-ADB cho các nước CLM

Hội thảo tập huấn về ĐBCL của ASEAN-QA do DAAD tài trợ, phần III

2013

Đánh giá chất lượng cấp chương trình 2013

Đánh giá lần thứ 17, IPB, Indonesia

Đánh giá lần thứ 18, ĐHQG-HN, Vietnam

Đánh giá lần thứ 19, ĐHQG-HCM, Vietnam

Đánh giá lần thứ 20, UGM, Indonesia

Đánh giá lần thứ 21, UNAIR, Indonesia

Đánh giá lần thứ 22, DLSU, Philippines

Đánh giá lần thứ 23, UI, Philippines

Đánh giá lần thứ 24, ĐHQG-HN, Việt Nam

Khóa tập huấn thực hiện đánh giá chương trình của AUN-QA, 22-25/04/2013, Bangkok

Đánh giá thực địa ASEAN-QA

Khóa tập huấn nâng cao AUN-QA, 11/2013, Philippines

---

Nhìn vào danh mục các mốc thời gian nổi bật trong giai đoạn 1998 đến 2013, ta thấy có thể đưa ra những nhận xét như sau:

1. Từ khi thành lập đến nay, AUN-QA đã hoạt động rất tích cực qua hai giai đoạn. Giai đoạn đầu kéo dài khoảng 10 năm (1998-2007) chỉ để thống nhất mục tiêu, xây dựng các nguyên tắc hoạt động và tiêu chuẩn chất lượng, nội dung và phương pháp thực hiện đánh giá chất lượng, và những vấn đề khác liên quan đến việc vận hành hệ thống ĐBCL trong AUN. Giai đoạn 2 là giai đoạn hiện tại, bắt đầu từ năm 2007, chủ yếu nhắm vào việc triển khai hoạt động đánh giá chất lượng dựa trên những nguyên tắc và tiêu chuẩn đã được xây dựng, để vừa giúp thử nghiệm vận hành hệ thống ĐBCL của AUN, đồng thời cũng thực sự thể hiện vai trò giám sát và quản lý chất lượng của Mạng lưới đối với các trường thành viên của mình.

2. Trong khoảng 13 năm hoạt động, AUN-QA đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Các kết quả đạt được cho đến nay có thể kể là: Xây dựng được một hệ thống đảm bảo chất lượng hoàn chỉnh của AUN, gồm các nguyên tắc, tiêu chuẩn, quy trình, phương pháp, tổ chức bộ máy, huấn luyện nhân sự, xuất bản và phổ biến các tài liệu, văn bản chính thức về hoạt động ĐGCL của AUN, thực hiện đánh giá, và tổ chức tập huấn cho các đối tượng có liên quan và có quan tâm. 

Số lượng các chương trình đã được đánh giá tính đến Tháng 4/2103 là 24 chương trình AUN-QA, và số lượng các chương trình nằm trong danh sách chờ đợi đánh giá cũng khá dài, đôi khi phải chờ đến vài năm (do AUN-QA hiện vẫn đang hoạt động với tư cách một hiệp hội phi lợi nhuận nhằm hỗ trợ lẫn nhau, các hoạt động hầu như không thu lệ phí). Đáng nói là từ khi việc ĐGCL chính thức được triển khai thì số các trường muốn trở thành thành viên của AUN ngày càng tăng (từ chỗ chỉ có 17 thành viên vào năm 2007, nhưng đến năm 2013 AUN đã kết nạp đủ số thành viên tối đa mà họ nhắm đến ở mốc 2015: 30 thành viên, và hiện chưa có kế hoạch mở rộng). Sự thu hút của các khóa tập huấn về tự đánh giá và đánh giá ngoài cũng cho thấy sự thành công của AUN-QA, vì các lớp tập huấn đã chuyển từ chỗ miễn phí cho các thành viên qua các nguồn tiền tài trợ thành các khóa học có thu phí (theo nguyên tắc thu đủ chi - cost recovery) và số người đăng ký vẫn rất đông, phải đăng ký trước vài tháng. 

Tất cả những gì đã nêu đều chứng minh rằng AUN-QA có vai trò rất quan trọng, nếu không nói là chủ chốt, trong việc thúc đẩy quá trình liên thông bằng cấp và công nhận lẫn nhau giữa các thành viên (là hoạt động của Nhóm ACTS - Asean Credit Transfer System), vốn là một trong những mục tiêu cuối cùng của tổ chức AUN. Nếu không có các hoạt động ĐBCL do AUN-QA thực hiện thì sự cách biệt quá lớn về chất lượng giữa các thành viên sẽ là một rào cản đáng kể đối với quá trình nói trên. Với các hoạt động ĐBCL, các thành viên đã có một cam kết chung về chất lượng, có cơ chế giám sát và đánh giá chất lượng làm cơ sở để xây dựng niềm tin và thừa nhận lẫn nhau.

(còn tiếp)